Hearing Loss श्रवण ह्रास
Hearing Loss श्रवण ह्रास (सुनाइ शक्ति गुमाउने) समस्या आजकल धेरै व्यक्तिहरूमा देखिने स्वास्थ्य समस्यामध्ये एक हो। यो जुनसुकै उमेरका व्यक्तिमा हुन सक्छ र दैनिक जीवनमा धेरै प्रभाव पार्न सक्छ। समयमै पहिचान गरी उचित उपचार गर्दा सुनाइ शक्ति सुधार गर्न वा स्थितिलाई नियन्त्रण गर्न सकिन्छ।
कान मानव शरीरको एक संवेदनशील अंग हो । कानलाई ३ भागमा विभाजन गरिन्छ । बाहिरि, मध्य र भित्रि कान । बाहिरी र मध्यकानले ध्वनिलाई भित्रि कानसम्म प्रवाह गर्दछ । भित्रि कानले सो ध्वनीलाई प्राप्त गरि तंत्रिका (nerves) माध्यमबाट मस्तिष्क भित्रको श्रवण केन्द्रसम्म पुर्याउँछ जहाँ आवाज भनि व्याख्या हुन्छ। जब यी मध्ये कुनै एक भागले सहि तरिकाले काम गर्दैन, श्रवण ह्रास हुन्छ। श्रवण हानि हल्का (mild) देखि गहिरो (profound) सम्म हुनसक्छ।
Hearing Loss प्रकारहरू:
श्रवण ह्रास तीन प्रमुख प्रकारका हुन्छन्:
- सेन्सोरीन्यूरल हियरिङ लस (Sensorineural Hearing Loss)
- यो कानको भित्री भाग (inner ear) वा श्रवण स्नायु (auditory nerve) मा हुने क्षतिको कारणले हुन्छ।
- प्रायः उमेर बढ्दै जाँदा, जेनेटिक कारण, वा अत्यधिक ठूलो आवाजको सम्पर्कले हुन सक्छ।
- स्थायी हुन सक्छ र श्रवण यन्त्र (hearing aid) वा कॉक्लियर इम्प्लान्ट (cochlear implant) को प्रयोग गर्नुपर्ने हुन सक्छ।
- कन्डक्टिभ हियरिङ लस (Conductive Hearing Loss)
- बाहिरी कान (outer ear) वा मध्य कान (middle ear) मा अवरोधको कारणले सुनाइमा समस्या हुन्छ।
- कानको कानेगुजी जम्ने, संक्रमण, वा कानको हड्डीको समस्याका कारण हुन सक्छ।
- औषधी, शल्यक्रिया, वा अन्य उपचार विधिहरूबाट समाधान गर्न सकिन्छ।
- मिक्स्ड हियरिङ लस (Mixed Hearing Loss)
- सेन्सोरीन्यूरल र कन्डक्टिभ हियरिङ लसको संयोजन हो।
- दुबै प्रकारको समस्या भएकाले उपचार पनि मिश्रित विधिहरू अपनाउनुपर्छ।
उपचार विकल्पहरू
- औषधी र शल्यक्रिया (Medication & Surgery)
- कन्डक्टिभ हियरिङ लस उपचारका लागि विभिन्न विकल्पहरू छन्, जस्तै, कानको संक्रमणको उपचार, समस्या भएका संरचनाहरूको मर्मत गर्न शल्यक्रिया (Tympanoplasty, Otoplasty), अवरोधहरू हटाउने प्रक्रिया, वा श्रवण यन्त्रको सहायता Bone anchored hearing aid (BAHA)।
- श्रवण यन्त्र (Hearing Aids)
- हल्का देखि मध्यम सेन्सोरीन्यूरल हियरिङ लस भएका बिरामीहरूलाई श्रवण यन्त्रले धेरै मद्दत गर्न सक्छ।
- कॉक्लियर इम्प्लान्ट (Cochlear Implant)
- गम्भीर श्रवण समस्या भएका व्यक्तिहरूका लागि यो प्रभावकारी उपाय हो। यो उपकरण सर्जरीमार्फत कानमा प्रत्यारोपण गरिन्छ।
- श्रवण पुनर्स्थापना थेरापी (Auditory Rehabilitation Therapy)
- श्रवण सुधारका लागि विभिन्न अभ्यास तथा परामर्श विधिहरू अपनाइन्छ।
सुनाइ शक्ति गुमाउनु प्राकृतिक प्रक्रिया हुन सक्छ, तर यसलाई नियन्त्रण गर्न सकिन्छ। समयमै पहिचान गरी सही उपचार विधि अपनाउँदा सुनाइ क्षमतामा सुधार ल्याउन सकिन्छ। यदि तपाईँ वा तपाईँका परिवारका कसैलाई यस्तो समस्या छ भने चिकित्सक वा श्रवण विशेषज्ञको परामर्श लिनु महत्त्वपूर्ण छ।
